کلیه یکی از اصلی ترین ارگان های بدن انسان است که در تصفیه کردن خون و حذف ترکیبات زائد از بدن نقش اساسی دارد. بررسی عملکرد کلیه از طریق تفسیر آزمایش کلیه توسط پزشک متخصص انجام می شود. برگه نتیجه آزمایش کلیه شامل موارد مختلفی است. در این مطلب می خواهیم با مفهوم هریک از موارد درج شده در این برگه آزمایش بپردازیم. با ما همراه باشید.

آزمایش کلیه چه زمانی گرفته می شود؟

کلیه دارای وظایف حیاتی و بسیار تاثیرگذاری در بدن است. فیلتر خون و دفع مواد زائد به خارج از بدن تنها یکی از وظایف این ارگان محسوب می شود. کلیه در تنظیم آب و مواد معدنی بدن، تامین ویتامین D، تامین گلبول های قرمز خون و تنظیم هورمون های مربوط به تعادل فشار خون نیز نقش مهمی دارد. زمانی که پزشک معالج تشخیص دهد در هریک از این بخش ها اختلالی ایجاد شده می تواند درخواست آزمایش های مربوط به کلیه را بدهد. همچنین زمانی که فرد به بیماری هایی مثل دیابت یا فشار خون، که بر عملکرد کلیه تاثیرگذار هستند مبتلا باشد، پزشک از طریق درخواست آزمایش های مربوط به کلیه، سلامت این ارگان را چک می کند.

به طور کلی وجود برخی علایم مثل فشار خون بالا، وجود خون در ادرار، تکرر ادرار، سختی در دفع ادرار و ورم دست و پا ناشی از تجمع آب زیر پوست می تواند نشانه وجود مشکل در عملکرد کلیه ها باشد. بررسی وضعیت کلیه از طریق جمع آوری نمونه خون و ادرار صورت می گیرد. پزشک با استفاده از تفسیر جواب آزمایش این نمونه ها به اطلاعات مهمی درمورد عملکرد کلیه دست پیدا می کند.

مفهوم هریک از بخش ها در برگه آزمایش کلیه

آزمایش کلیه در بخش خون (Blood) می تواند شامل موارد زیر باشد:

GFR (میزان فیلتراسیون گلرومرولی)

GFR نشان می دهد که کلیه با چه سرعتی مواد زائد را از بدن به خارج دفع می کند. زمانی که کلیه عملکرد طبیعی و بدون نقص داشته باشد GFR باید ۶۰ به بالا باشد. اگر این فاکتور زیر ۶۰ باشد نشان می دهد که فرد به بیماری کلیوی دچار است. GFR زیر ۱۵ نیز نشان دهنده نارسایی کلیوی است.

Creatinine (کراتینین)

کراتینین یکی از مواد سمی بدن است که در نتیجه فعالیت ماهیچه ها تولید می شود. اگر کراتینین از طریق کلیه ها حذف نشود، سطح آن در بدن بالا می رود و باعث ایجاد مشکلاتی می شود. سطح کراتینین در خانم ها به طور معمول باید حدود ۰.۵ تا ۱.۱ mg/dL و در آقایان ۰.۶ تا ۱.۲ mg/dL باشد. در افرادی که دارای یک کلیه هستند سطح کراتینین بین ۱.۸ تا ۱.۹ mg/dL است. اگر سطح کراتینین از این میزان بالاتر باشد پزشک می توند احتمال وجود مشکل کلیه را بدهد. البته سطح کراتینین می تواند به برخی عوامل دیگر نیز مرتبط باشد. بنابراین همیشه نتیجه آن را در مقایسه با نتیجه سایر فاکتورها بررسی می کنند.

BUN (سطح نیتروژن اوره)

نیتروژن اوره یک ماده سمی دیگر در بدن است که در نتیجه تجزیه پروتئین حاصل می شود. به صورت طبیعی سطح نیتروژن اوره در بدن افراد بالغ باید بین ۷ تا ۲۰ میلی گرم و در افراد بالای ۶۰ سال بین ۸ تا ۲۳ میلی گرم باشد. گرچه مقادیر بالاتر از این حد می توان نشانه وجود مشکل در عملکرد کلیه باشد اما باید توجه داشت که مصرف برخی داروها از جمله مقادیر بالای آسپرین و همچنین برخی آنتی بیوتیک ها نیز می تواند سطح نیتروژن اوره را در بدن بالا ببرد. بنابراین افرادی که این داروها را مصرف می کنند باید در هنگام تفسیر آزمایش کلیه این مورد را به پزشک خود یادآوری کنند.

LDL (لیپوپروتئین با چگالی کم)

گاهی با تشخیص پزشک برای بیمار، بخصوص بیماران مبتلا به دیابت آزمایش LDL نیز درخواست می شود. LDL به عنوان چربی بد نیز شناخته می شود، تجمع این چربی در عروق باعث افزایش احتمال حملات قلبی و مغزی خواهد شد. این فاکتور در افراد سالم باید زیر ۷۰ mg/dL باشد.

HDL (لیپوپروتئین با چگالی بالا)

HDL به عنوان چربی خوب نیز شناخته می شود. این فاکتور نیز گاهی در تفسیر آزمایش کلیه مورد توجه قرار می گیرد. به طور کلی اگر مقدار HDL بالاتر از 60 mg/dL باشد بسیار عالی است. اما مقادیر بین 50 تا 59 mg/dL هم می تواند مناسب باشند.

آزمایش کلیه در بخش ادرار (Urine) می تواند شامل موارد زیر باشد:

Proteinuria (پروتئین های ادراری)

اگر میزان پروتئین موجود در ادرار بیش از حد مجاز باشند، گفته می شود فرد به پروتئینوری مبتلا است. مقدار آن نیز به صورت +  ++  +++ مشخص می شود. هرچه میزان پروتئین موجود در ادرار بیشتر باشد، نشان دهنده وجود مشکلات شدیدتر در وضعیت کلیه است. البته وجود پروتئین در ادرار می تواند از طریق آزمایش nPNA نیز بررسی شود.

Microalbuminuria (میکروآلبومینوری)

این آزمایش می تواند حتی وجود مقادیر ناچیز پروتئین در ادرار را نیز نشان دهد. به طور معمول این آزمایش برای افراد مبتلا به بیماری دیابت و افراد دارای بیماری ها مزمن کلیوی درخواست می شود.

ACR (نسبت آلبومین به کراتینین)

آلبومین فراوان ترین پروتئین در ادرار است. اما بالاتر رفتن آن از یک حد مشخص می تواند نشانه وجود مشکل در عملکرد کلیه باشد. برای دستیابی به مقدار ACR ابتدا مقدار آلبومین ادرار را به دست می آورند و سپس آن را بر مقدار کراتینین موجود در ادرار تقسیم می کنند. اگر مقدار ACR کمتر از ۳۰ باشد یعنی کلیه عملکرد مناسبی دارد. اگر این مقدار بین ۳۰ تا ۳۰۰ باشد گفته می شود فرد به آلبومینوری خفیف مبتلا است و اگر مقدار این فاکتور بالای ۳۰۰ باشد، فرد احتمالا دارای مشکل جدی در عملکرد کلیه است.

Urinalysis (آنالیز ادرار)

در تفسیر آزمایش کلیه بخش آنالیز ادرار یک قسمت مهم و اساسی است. این بخش اطلاعاتی پایه و مهم درمورد وضعیت کلیه به پزشک می دهد. عواملی همچون وجود موکوس، خون، عوامل عفونی مثل باکتری، کتون، پروتئین یا نیتریت در ادرار می تواند باعث ایجاد تغییرات شیمیایی در آن شود. این تغییرات در بخش آنالیز ادرار مورد بررسی قرار می گیرد. وجود هریک از موارد گفته شده در ادرار نشان از وجود آسیب به کلیه و اختلال در عملکرد آن دارد.

آزمایش شفافیت کراتینین

همانطور که پیشتر اشاره شد کراتینین یک ماده زائد است و باید از طریق کلیه به محیط خارج از بدن دفع شود. اگر این اتفاق نیافتد، مقدار کراتینین اضافی وارد جریان خون می شود. جهت بررسی این موضوع مقدار کراتینین دفعی فرد طی مدت ۲۴ ساعت اندازگیری و با مقدار کراتینین خون مقایسه می شود. به این ترتیب مشخص خواهد شد که فرد در هر دقیقه چه مقدار کراتینین از طریق کلیه های خود دفع کرده است.

جمع بندی

کلیه یکی از اندام بسیار مهم در بدن ما است و عملکرد آن نیز تاثیراتی حیاتی بر وضعیت سلامت ما دارد. اختلال در دفع برخی مواد زائد مثل کراتینین و نیتروژن اوره، بالا رفتن فشار خون و همچنین مشکلات مربوط به دفع ادرار می تواند نشان از وجود مشکلاتی در عملکرد کلیه ها باشد. جهت بررسی وضعیت کلیه می توان با جمع آوری نمونه خون و ادرار از بیمار به تفسیر آزمایش کلیه و بررسی عملکرد این اندام پرداخت.

بیماران در صورت تمایل می توانند با مراجعه به سایت پذیرش ۲۴ در هر ساعت از شبانه روز به راحتی به تفسیر جواب آزمایش خود اقدام کرده و همچنین در صورت تمایل، مشاوره درمان نیز دریافت کنند.